Episode 144
Διπλό παιχνίδι του Ρομπέρ Τομά.
Ο Ρομπέρ Τομά είναι ένας από τους πιο τεχνίτες και υποδόριους συγγραφείς της αστυνομικής θεατρικής δραματουργίας του 20ού αιώνα, με έντονη αδυναμία στις κλειστοφοβικές ψυχολογικές καταστάσεις, τα γυναικεία πορτρέτα και τα… εγκλήματα που δεν μοιάζουν πάντα με εγκλήματα. Στο Διπλό Παιχνίδι, αυτό που ξεκινά ως αστικό μελόδραμα, μετατρέπεται σε μαεστρικό ψυχολογικό θρίλερ, αναμεμειγμένο με κοινωνικές προεκτάσεις και θεατρικές ανατροπές υψηλού επιπέδου.
Υπόθεση
Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τη Φρανσουάζ, μια νεαρή και πλούσια κληρονόμο που γνωρίζει και παντρεύεται τον Ρισάρ, έναν κοσμικό πλεϊμπόι στην Ελβετία. Μετακομίζει στο σπίτι του, όπου ζει και η παλιά του υπηρέτρια, η μυστικοπαθής Λουίζ. Πολύ σύντομα, το παραμύθι μετατρέπεται σε εφιάλτη: ο Ρισάρ αποδεικνύεται αδίστακτος τζογαδόρος, χειριστικός, χρεωμένος και επικίνδυνος. Η σχέση τους βυθίζεται στην κακοποίηση — οικονομική, ψυχολογική, λεκτική. Όταν η Φρανσουάζ αρνείται να πληρώσει ένα υπέρογκο χρέος του, ο Ρισάρ την απειλεί ευθέως με θάνατο. Τότε μπαίνει στο παιχνίδι ένας «από μηχανής θεός»: ο Μισέλ, αδελφός του Ρισάρ, που μοιάζει εκπληκτικά με αυτόν και μόλις αποφυλακίζεται. Η Φρανσουάζ, βλέποντας μια ευκαιρία να ξεφύγει, σκέφτεται να τον χρησιμοποιήσει για να διευκολυνθεί το διαζύγιο. Όμως το σχέδιο περιπλέκεται και βγαίνουν στο φως πτυχές της Λουίζ, του Μισέλ και του ίδιου του Ρισάρ που ανατρέπουν κάθε σιγουριά του θεατή.
Χαρακτήρες
Η Φρανσουάζ είναι μια γυναίκα που ξεκινά ως θύμα αλλά σταδιακά μετασχηματίζεται. Δεν είναι αφελής — είναι εγκλωβισμένη. Δεν είναι άβουλη — είναι σπαρακτικά μόνη. Ο Τομά της δίνει φωνή, εξέλιξη και τελικά ηρωισμό, μέσα από τον πόνο και την απελπισία.
Ο Ρισάρ ενσαρκώνει το κλασικό πρότυπο του παρασιτικού άντρα της κοσμικής τάξης: κομψός, ψεύτης, επικίνδυνος. Η βία του είναι πιο ψυχρή παρά εκρηκτική, κι αυτό τον κάνει ακόμη πιο απειλητικό. Πίσω από τον ναρκισσισμό του, κρύβεται ένα βαμπιρικό ένστικτο: απομυζεί, εξαντλεί, κυριαρχεί.
Ο Μισέλ, δίδυμος (ή δίδυμα αντίγραφο) του Ρισάρ, λειτουργεί αρχικά ως ενσάρκωση της ελπίδας. Όμως τίποτα δεν είναι απλό. Είναι ο σωτήρας ή ένα ακόμη πιόνι στο «διπλό παιχνίδι» που παίζεται μέσα στο σπίτι;
Η Λουίζ είναι ο πιο επικίνδυνος χαρακτήρας: υπηρέτρια–παρατηρητής, φαινομενικά αφοσιωμένη, κρύβει μέσα της μια ολόκληρη στρατηγική. Ο ρόλος της βαθαίνει σταδιακά και αποκαλύπτει έναν θηλυκό μακιαβελισμό με δική του ηθική τιμοκατάλογο. Στην πραγματικότητα, η Λουίζ είναι το σταθερό μάτι του κυκλώνα που ελέγχει τους υπόλοιπους με ένα σαρδόνιο χαμόγελο πίσω από τη σιωπή.
Υπόβαθρο και εποχή
Το έργο γράφτηκε σε μια Γαλλία που προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στον μοντερνισμό και την παρακμή της μπουρζουαζίας. Η δεκαετία του ’60, με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ψυχολογία, τη θέση της γυναίκας και τις ρωγμές στην «τέλεια» εικόνα της οικογένειας, είναι γόνιμο έδαφος για τέτοια έργα. Ο Τομά πιάνει το νήμα του κλασικού γαλλικού αστυνομικού θεάτρου (à la Simenon και Boileau-Narcejac), αλλά το εμπλουτίζει με γνήσια δραματουργικά παιχνίδια ταυτότητας, εξαπάτησης και αντιστροφής.
Στην Ελλάδα, το έργο πρωτοπαίχτηκε αρκετές δεκαετίες αργότερα, εντασσόμενο συχνά σε ρεπερτόριο με πιο «λαϊκό» χαρακτήρα — όμως κάθε φορά αφήνει το κοινό με την αίσθηση πως κάτω από την επιφάνεια του "αστυνομικού" κρύβεται ένα κοινωνικό σχόλιο για τις εξαρτήσεις, τον γάμο, την οικονομική καταπίεση και τη ρευστότητα της ηθικής.
Αίσθηση θεατή
Ο θεατής φεύγει με μια βαθιά ενόχληση — όχι από την πλοκή, αλλά από την αναγνώριση των ηρώων μέσα του. Το Διπλό Παιχνίδι δεν είναι απλώς ένα έργο με ανατροπές· είναι ένας καθρέφτης στις πολλαπλές όψεις της ψυχής: ποια είναι τα κίνητρά μας όταν αγαπάμε; Πόσο κοστίζει η σιωπή; Και τελικά, υπάρχει ποτέ αθωότητα όταν όλοι έχουν κάτι να κρύψουν;
Το τέλος αφήνει μια πικρή γεύση: ούτε λύτρωση, ούτε κάθαρση. Μόνο επίγνωση. Κανείς δεν παίζει μόνο για έναν λόγο. Και κανείς δεν είναι μονάχα θύτης ή θύμα.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Ρομπέρ Τομά (Robert Thomas, 1927–1989) ήταν Γάλλος συγγραφέας, σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Το έργο του Huit Femmes (Οκτώ Γυναίκες) έγινε παγκοσμίως γνωστό από την κινηματογραφική διασκευή του François Ozon. Ο Τομά αγαπούσε το είδος του whodunit (ποιος το έκανε) αλλά δεν περιοριζόταν εκεί. Οι ήρωές του συχνά βρίσκονται σε ψυχολογική παγίδευση, σε σπίτια που μετατρέπονται σε κλουβιά, και σε καταστάσεις όπου η αλήθεια είναι εύθραυστη σαν πορσελάνινο φλιτζάνι.
Το Διπλό Παιχνίδι είναι ένα από τα πιο σύνθετα δείγματα της γραφής του, και αποδεικνύει ότι, πολύ πριν τον κινηματογραφικό Hitchcock, το θέατρο ήξερε ήδη καλά πώς να προκαλεί ανατριχίλα όχι με το αίμα, αλλά με τη σιωπή.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
